W IV wieku cesarz rzymski Konstantyn Wielki utworzył drugą stolicę cesarstwa w Konstantynopolu. Był to początek podziału cesarstwa. Pod koniec IV wieku dokonał go Teodozjusz I Wielki. Powstało cesarstwo zachodnie ze stolicą w Rzymie i wschodnie ze stolicą w Konstantynopolu. Konsekwencje wobec chrześcijaństwa były poważne. Coraz bardziej różniły się od siebie poglądy teologów na zachodzie i wschodnie. Jak silne będą różnice między chrześcijaństwem wschodnim i zachodnim pokazał już wiek V, gdy papież Leon I Wielki na soborze w Chalcedonie ogłosił, że Chrystus miał podwójną naturę – boską i ludzką. Na różnice w strefie wiary wpływały różnice polityczne. Na wchodzie cesarstwo trzymało się dobrze m.in. dzięki reformom Justyniana Wielkiego. Cesarz bizantyjski był władcą świeckim i duchownym. Był to tak zwany cezaropapizm. Cesarstwo zachodnie rozpadło się. Powstawały nowe królestwa, ale papież starał się mieć wpływ na władców. Był to tak zwany papocezaryzm.