Wojny domowe, przemoc i grzeszki kleru zaowocowały kryzysem. Kupowanie godności kościelnych, nepotyzm, dzieci z nieprawego łoża raziły oczy ludu. Otton I chciał uczynić z Kościoła instytucję państwa. Następcy Ottona decydowali nawet o wyborze papieża. Później o tron papieski walczyły rzymskie rody.
Dochodziło do paranoi, np. jednocześnie rządziło trzech papieży. Do tego zbliżał się symboliczny rok tysięczny. Odpowiedzią na kryzys były narodziny klasztorów w których zakonnicy żyli zgodnie z regułą św. Benedykta.